De Bitcoin en cryptomunten zijn met een ruim 10-jarige geschiedenis nog betrekkelijk nieuw. Wij vragen ons af wat de plek is van de Bitcoin en andere cryptomunten in het Nederlandse recht. Dit is belangrijk, want als we die positie kennen weten we of de Bitcoin en andere cryptomunten bijvoorbeeld vatbaar zijn voor beslag en of je rechten kunt ontlenen aan de Bitcoin. Verder kunnen we dan beredeneren hoe de verdeling van Bitcoins en cryptomunten geregeld is bij echtscheiding en hoe het juridisch zit rond het erven van Bitcoins en andere cryptomunten. Wij gingen op onderzoek en delen onze bevindingen.
Is de juridische positie van Bitcoin en cryptomunten belangrijk?
Jazeker, aan de hand van de juridische positie van de Bitcoin en andere cryptomunten (vanaf nu zullen we voor de leesbaarheid alleen nog over Bitcoin spreken, we bedoelen echter alle cryptomunten) kun je namelijk bepalen welke rechten en plichten er aan de Bitcoin verbonden zijn. Hiermee weet je dus ook welke juridische mogelijkheden of problemen er dreigen.
Wat is de Bitcoin juridisch?
Mensen beweren dat de Bitcoin digitaal geld is. Als je termen als ‘cryptovaluta’ en ‘cryptomunten’ gebruikt kan je dit ook makkelijk denken. Toch is die gedachte onjuist. We beginnen bij het begin. Artikel 6 van boek 3 van het Burgerlijk Wetboek legt uit wat vermogensrechten zijn. Deze definitie is als volgt:
“Rechten die, hetzij afzonderlijk hetzij tezamen met een ander recht, overdraagbaar zijn, of er toe strekken de rechthebbende stoffelijk voordeel te verschaffen, ofwel verkregen zijn in ruil voor verstrekt of in het vooruitzicht gesteld stoffelijk voordeel, zijn vermogensrechten.” Art 3:6 BW
De Bitcoin (BTC) valt dus juridisch gezien onder het Nederlandse goederenrecht. Hierdoor is de Bitcoin dus ook een goed.
Zijn Bitcoins dan ook geld?
Als we willen weten of de Bitcoin in Nederland geld is moeten we eerst weten wat de definitie van geld is. In eerste instantie geldt daarvoor de Europese Verordening op basis waarvan de de Euro is ingevoerd. In artikel 10 en 11 van deze verordening lezen we dat de Euro, met uitsluiting van ieder ander geldmiddel, geld is. Aangezien het een verordening is mag de Nederlandse regering hiervan afwijken.
In 2013 heeft toenmalig minister van Financiën Dijsselbloem echter expliciet per brief laten weten dat de Bitcoin (BTC) geen (elektronisch) geld is. Uit een latere uitspraak van de Nederlandse rechter blijkt dat ook Ethereum (ETH) geen geld is.
Europees is de Bitcoin voor de BTW soms wel geld
In Europa is dit anders. Zo ziet men de Bitcoin voor de BTW soms wel als geld. Het Europees Hof wees in 2015 het belangrijke Hedqvist-arrest. Hierin bepaalt het Hof dat Bitcoin wel geld is bij wisseltransacties tussen valuta en Bitcoin (zoals bijvoorbeeld omwisseling van Euro’s naar Bitcoin). Daarom zijn deze activiteiten vrijgesteld van BTW.
In Nederland BTW over betaling in Bitcoin
Als een bedrijf overigens niet in geld maar in cryptovaluta wordt betaald moet daarover volgens de Belastingdienst wel BTW afgedragen worden. Je moet de bedragen dan omrekenen naar Euro’s en daar BTW over betalen.
Gemiste Bitcoin koerswinsten zijn niet te claimen
Nu we weten dat de Bitcoin een goed en een ruilmiddel is ligt er nog een belangrijke vraag open. Nu de koersen van de Bitcoin sterk kunnen fluctueren kunnen mensen die niet over hun goed kunnen beschikken grote koerswinsten mislopen of juist grote koersverliezen lijden die ze niet hebben voorzien. Zijn deze koerswinsten juridisch te verhalen als er iemand anders aansprakelijk is? Deze vraag moet (helaas voor de benadeelde(n)) met ‘nee’ worden beantwoord.
Schade door koersfluctuaties is in beginsel te claimen
De vergoeding van schade als gevolg van koersfluctuaties, de zogenoemde ‘koerswijzigingsschade’ is in Nederland geregeld in artikel 125 van boek 6 van het Burgerlijk wetboek.
Maar geldt alleen voor geld
In het artikel wordt uitvoerig gesproken over koersschade bij de koers van geld. Nu de Bitcoin niet als geld is te kwalificeren kan koersschade dus ook niet geclaimd worden. Dit heeft de rechter bevestigd in 3 rechtszaken. Allereerst in een zaak waarin eiser gedaagde aansprakelijk stelde voor te weinig geleverde Bitcoin (BTC). De rechter oordeelde (simpel gezegd) dat de eiser het geld voor de niet geleverde Bitcoins terug moest krijgen en de schadevergoeding voor de koersstijging tot het moment van het ontbinden van de overeenkomst. Dat de eiser door het niet leveren van de Bitcoins niet kon profiteren van de later nog sterker stijgende koersen van de Bitcoin leidde niet tot verplichting tot schadevergoeding.
De eiser uit deze zaak stelde hoger beroep in na het Hedqvist-arrest (zie hiervoor). De rechter oordeelde ook toen dat de Bitcoin civielrechtelijk nog steeds geen geld was. Hij wees het hoger beroep dus af. Koersschade kwam bij de Bitcoin nog steeds niet voor vergoeding in aanmerking.
Ook in een zaak waarin de eiser een schadevergoeding claimde voor onterecht achter gehouden Ethereum (ETH), wees de rechter de koersschadevergoeding af. De reden: cryptomunten (en dus ook ETH) zijn niet als geld te kwalificeren.
In het tweede deel bespraken we de rechtspositie van de Bitcoin in Nederland in het civiel recht. Er volgen verdere delen over het huwelijks- en efrecht, strafrecht en fiscaliteit.
Noot: dit artikel beoogt geen juridisch advies te geven. Raadpleeg bij juridische conflicten altijd een advocaat of andere juridische deskundige. Zie ook onze disclaimer.
Noot 2: wij gebruikten onder andere informatie uit het artikel ‘Justitie is blind voor de werkelijke waarde van crypto’s’. Het artikel is te lezen op Follow The Money.
